Aktualnie
/ Aktualnie
Orhan Pamuk nagrodzony w Poznaniu

Wychował się w bogatej rodzinie. W młodości wybrał naukę malarstwa  malarza. Ale ukończył American Robert College w Stambule, by następnie studiować architekturę na tamtejszej politechnice.  Po trzech latach jednakże porzucił te studia, jak i ambicje zostania artystą lub architektem. – Zdecydował się na studia dziennikarskie na Uniwersytecie w Stambule. Nie podjął jednak pracy dziennikarskiej.

Od 23. roku życia zajmuje się wyłącznie pisarstwem.

Z not o Orhanie Pamuku dowiaduje się, że w Turcji określa się go mianem komentatora społecznego, mimo iż on sam twierdzi, iż jest twórcą fikcji literackiej, bez skłonności politycznych. I chyba nie jest to kamuflaż. Ze sposobu w jaki się wypowiada, w jaki prowadzi narracje literackie wnoszę, iż  jest jednak człowiekiem zdecydowanym, z uważnym oglądem swojego kraju, świata, rzeczywistości.

Odnajduję w literaturze takie oto wzmianki o tym pisarzu: – Należy do grona „oświeconych” intelektualistów tureckich, o nieortodoksyjnych poglądach religijnych, poglądach otwartych na integrację Turcji z Unią Europejską.

Był pierwszym pisarzem świata muzułmańskiego, który publicznie potępił fatwę skazującą na śmierć Salmana Rushdiego. (Co świadczy o dużej niezłomności, nie szukaniu ścieżek spokojnego wędrowania przez życie, posiadaniu wyraźnego zdania, wyraźniej wizji w społecznych kontaktach, wyraźnych ram społeczeństwa mogącego się rozwijać, dążyć do budowy stabilnych struktur państwowo-społecznych.

 

Republika Turcji to kraj leżący na dwóch kontynentach: w Europie i Azji. Powierzchnia państwa wynosi 783,5 tys. km2, a liczba ludności to prawie 83 mln.

Riwiera Turecka – popularna nazwa regionu w południowo-zachodniej Turcji, ciągnącego się wzdłuż wybrzeży Morza Śródziemnego i Morza Egejskiego od prowincji Antalya do prowincji Muğla. Region obfituje w szerokie, piaszczyste plaże, a także miejsca o znaczeniu historycznym i wysokich walorach przyrodniczych.

 

W swoich książkach opisuje często kontakt kultur Wschodu i Zachodu. Jego twórczość przetłumaczono na ponad 40 języków.

Zasiadał w jury konkursu głównego 60. Międzynarodowego Konkursu Filmowego w Cannes  w 2007 roku.

Pamuk był kilkakrotnie obiektem ataków tureckich środowisk ekstremistycznych, związanych jednak nie z islamskim fundamentalizmem, ale ze świeckim nacjonalizmem i wojskiem. W 2005 w miejscowości Bilecik palono jego książki, a prefekt jednego z regionów prowincji ISPARTA nakazał wycofanie jego książek z bibliotek. W tym samym roku Pamukowi wytoczono proces po tym, jak wspomniał w jednej ze szwajcarskich gazet, że w Turcji zabito milion Ormian (głośna, tragiczna rzeź Ormian) i 30 000 Kurdów. Zarzuty wycofano 22 stycznia 2006 roku

 

29 czerwca br., podczas uroczystości w Sali Lubrańskiego Collegium Minus UAM, Orhan Pamuk – turecki pisarz, jak wyżej wspomniałam Noblista, dołączył do grona doktorów honorowych Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Jak mówiła Jej Magnificencja Rektor UAM , prof. Bogumiła Kaniewska: – Przyjęcie Pana Orhana Pamuka do poznańskiej akademickiej społeczności jest symbolicznym przypieczętowaniem związku dwóch narodów. Twórca obierając rolę przenikliwego  badacza skomplikowanych relacji Wschodu i Zachodu jako formacji kulturowych, staje się tym samym ambasadorem wielowiekowej przyjaźni Polski i Turcji, jedynego państwa, które w przeszłości nie uznało rozbiorów Rzeczypospolitej.

=

To wielkie wyróżnienie i zaszczyt dla mnie , jestem bardzo szczęśliwy – dziękował Orhan Pamuk odbierając dyplom honorowy. – Dla mnie wolność słowa i swoboda wypowiadania się są w pewnym sensie czymś, co umożliwia mi ochronę tego, czym się zajmuję.

To ochrona tekstu, ja też bronię swojego tekstu, stąd opowiadam się za wolnością słowa w sposób niemalże egoistyczny. Chodzi też o to, żeby zachować ducha humanizmu i w związku z tym, można powiedzieć, że jeżeli on napisał szczerze o tym, że ludzie w różnych zakątkach świata rozumieją go, to ludzkie serca, ludzka myśl jest wszędzie, dlatego też wszędzie to jest takie samo.

Duch humanizmu i humanistyki opiera się na odkryciach w literaturze i to jest właśnie ta idea dublera niejako, ta fantazja, w której widzimy, że jest ktoś, kto wygląda jak ja, to w mojej literaturze się pojawia, bawię się tym w moich książkach – mówił pisarz do obecnych w sali naukowców i dziennikarzy.

=

Natomiast  swojej obszernej laudacji profesor Liliana Sikorska skupiła się na obecności w twórczości Orhana Pamuka mnogości ważnych elementów.Uznała między innymi, że:  – Nie bez znaczenia w niej jest i niezwykła wrażliwość Orhana Pamuka na sztukę, co stanowi jeden z kluczy interpretacyjnych.

W dzieciństwie i w młodości myślał o karierze artysty malarza, jednak pod naciskiem rodziny podjął studia na wydziale architektury politechniki stambulskiej – relacjonowała promotorka doktoratu honorowego.

Nie został architektem, jako że –  przeniósł się na dziennikarstwo.

Ukończył je w 1976 roku.

Niemniej zarówno architektura, jak i sztuka znajdują swoje odbicia w twórczości pisarza.

=

Głos w trakcie tego spotkania zabrali także dziekani, reprezentanci Szkoły Nauk o Języku i Literaturze UAM.

I tak – profesor Joanna Pawelczyk stwierdziła: – Chociaż pisanie wymaga skupienia i samotności, izolacji od świata pozwalającej na refleksję i introspekcję, Orhan Pamuk jednocześnie aktywnie w tym świecie uczestniczy właśnie poprzez swoją twórczość.

Jest pisarzem odważnym, gotowym podejmować politycznie ryzykowne tematy i wykorzystywać potężne narzędzie , jakim jest literatura, aby przeciwstawić  się niesprawiedliwościom, poddać

krytyce reżimy i ich totalitarne skłonności, jednocześnie nie sprowadzając literatury do roli propagandy, a raczej ukazując złożoność problemów i konfliktów.

–

Dziekan Wydziału Filologii Polskiej i klasycznej profesor Tomasz Mizerkiewicz odniósł się do tego, jak intymna bliskość kulturowa dzieł Orhana Pamuka jest w przypadku polskich czytelników głęboko zakorzeniona i obejmuje wile wieków rozwoju kultur tureckiej i polskiej.

Dodał ponadto, że: – Wspólnota Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej (…) kieruje serdeczne gratulacje do nowego doktora naszej Uczelni, dziękując za wspaniałe dzieło literackie oraz budzącą nasz najwyższy szacunek prodemokratyczną postawę publiczną.

–

Dopiero dzisiaj, kiedy Orhan Pamuk stał się członkiem naszej wspólnoty uniwersyteckiej, widzialny staje się ten, który od dawna naszą wspólnotę aktywnie formował.

Dla Orhana Pamuka i dla nas zaczyna się też nowe zadanie:

– musimy dowiedzieć się , jak uczyć się życia z jego dzieł, kiedy nie jest już innym, lecz wreszcie jednym z nas –

Te słowa wybrzmiały w Auli jako ostatnie.

–

To było jedno z tych  najciekawszych na UAM spotkań.

Pisarz wyraźnie skupiał uwagę swoim wystąpieniem. I to również bardzo młodych ludzi.

 

Grażyna Banaszkiewicz

– zdjęcia autorki –

 

Przekłady na język polski

– ŚNIEG (Kar),  w prze kładzie Anny Polat

– Wydawnictwo Literackie, 2006

– Nazywam się Czerwień (Benim Adım Kırmızı), w przekładzie Danuty Chmielowskiej, Wydawnictwo Literackie 2007.

– Nowe życie (Yeni Hayat), przeł. Anna Mizrahi, Wydawnictwo Literackie, 2008.

– Stambuł. Wspomnienia i miasto (İstanbul: Hatıralar ve Şehir), przeł. Anna Mizrahi, Wydawnictwo Literackie 2008.

– Dom ciszy (Sessiz Ev), przeł. Anna Akbike Sulimowicz, Wydawnictwo Literackie, 2009.

–

Nagrody i wyróżnienia

  • Milliyet Roman Yarışması Ödülü (1979)
  • Orhan Kemal Roman Ödülü (1983)
  • Madaralı roman Ödülü (1984)
  • The Independent Award for Foreign Fiction (1990)
  • Prix de la Découverte Européenne (1991)
  • Prix France Culture (1995)
  • Prix du Meilleur Livre Étranger (2002)
  • Premio Grinzane Cavour (2002)
  • The IMPAC Dublin Award (2003)
  • Ricarda-Huch-Preis (2005)
  • Pokojowa Nagroda Księgarzy Niemieckich (2005)
  • Prix Médicisétranger (2005)
  • Prix Méditerranée Étranger (2006)
  • Literacka Nagroda Nobla (2006)
  • Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Bukareszteńskiego (2008)
  • Nagroda Sonning (2012)
  • Krzyż Oficerski francuskiej Legii Honorowej 2012

Autor: naturalnie