To nie jest takie proste pisać o moralności nie będąc od razu posądzonym o moralizatorstwo. I nie jest dziś rzeczą popularną mówić jasno i bezpośrednio o tym, że nasze życie jest ulotne, a czasy są po prostu marne…
Ale to jest jednak konieczne i potrzebne, by nie stracić jasności widzenia świata. Tytuł tej krótkiej refleksji jest pewna 'grą’ językową. Grą rozumianą jako ćwiczenie umysłu i prowokacją do krytycznej refleksji nad czasem, w którym – jak mówią filozofowie – jesteśmy zanurzeni. Ma myśl nie biegnie też w stronę prostej reklamy dwóch książek, które powstały w nieco innej przestrzeni i tej w znaczeniu dosłownym (gdzie Kraków, Warszawa, a gdzie Mediolan, Rzym…) i tej mentalnej (gdzie myślenie reprezentowane przez Umberto Eco, a gdzie to wyrażane przez Tadeusza Gadacza…). Rzecz w tym, że istnieje możliwość spotkania tych dwóch światów (choć lektura moralnych pism o życiu ulotnym utwierdza mnie, że tak naprawdę świat jest jeden) czytając uważnie i to, co powstało we Włoszech i to, co zrodziło się w Polsce…
Istnieje coś, co łączy obu Autorów. Coś, co trafnie wyraził libański filozof Rene Habachi : „Człowiek, dopóki jest zajęty wyłącznie sobą, dopóty odczuwa całkowitą pustkę. Ale, gdy osiągnąwszy harmonię wewnętrzną i spokój sumienia, obejmuje wszystkie rzeczy nieuprzedzonym, spojrzeniem, nie po to, by je nagiąć do swoich potrzeb, lecz po to, by dostrzec właściwą im wartość, wówczas odkrywa nowy sens rzeczywistości”. („U źródeł człowieczeństwa”).

Może warto „wsłuchać się” w to, w co dwaj filozofowie pragną zaangażować nasze myślenie…
Umberto Eco:
„Pisma tu zebrane /…/ mają charakter etyczny, to znaczy dotyczą tego, co należałoby robić, tego, czego robić się nie powinno, bądź wreszcie tego, czego za żadną cenę robić nie wolno. /…/ Niech ludzie przywykną do myślenia trudnego, bo ani tajemnica, ani oczywistość nie są łatwe.” *

Tadeusz Gadacz:
„Nadałem zebranym tu tekstom tytuł 'O ulotności życia’, choć nie piszę wprost o tej kwestii. Nie mniej łatwo się przekonać, że poruszane tu zagadnienia odsłaniają to, co w życiu ulotne, i ulotność samego życia. Żyjemy tylko raz. Życie jest krótkie (vita brevis). Nic dwa razy się nie zdarza, dlatego warto pomyśleć o tym, co ulotne”.**

Paweł Łukasz Nowakowski
Redaktor Naczelny

* Umberto Eco, Pięć pism moralnych,
Wydawnictwo ZNAK, Kraków 2008

** Tadeusz Gadacz, O ulotności życia,
Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2008