(Przed 16. Międzynarodowym Konkursem Skrzypcowym im. Henryka Wieniawskiego Poznań 7-21.10.2022)

 

 

Ma miano jednego z najlepszych, najbardziej charyzmatycznych skrzypków swojej epoki, ale dzisiaj dodałabym, że ta charyzma trwa, że jego muzyka nie zobojętniała, nie zatarła się w czasie, że kiedy zaczyna wybrzmiewać – buduje specyficzną dźwiękową aurę, dużej wrażliwości, ale i siły, że wzrusza, ale też powoduje pewien dźwiękowy dyskurs, burzę emocji, refleksji, napięć.

Był kompozytorem, jednym z najznakomitszych pianistów XIX wieku, a także pedagogiem i dyrygentem.

Rozpoczął karierę jako porywające, cudowne dziecko. Jego dorobek kompozytorski to przede wszystkim wirtuozerski repertuar skrzypcowy na czele z dwoma koncertami z orkiestrą.

=

Henryk Wieniawski urodził się w Lublinie 10 lipca 1835 roku, rozpoczął karierę skrzypka jako cudowne dziecko. W 1843 roku został przyjęty w poczet uczniów Królewskiego Konserwatorium Muzycznego w Paryżu. Po dwóch latach studiów w klasie Josepha Lamberta Massarta uzyskał na dorocznym popisie konkursowym pierwszą nagrodę, stając się tym samym najmłodszym laureatem w historii uczelni. W latach 1846–1847 kontynuował naukę oraz występował w paryskich salach koncertowych wraz z bratem Józefem i wujem Edwardem Wolffem (pianistami).

W roku 1848 udał się do Rosji. Koncertował w Petersburgu, miastach nadbałtyckich i Warszawie, a jesienią udał się do Drezna i Weimaru, nawiązał znajomość z Karolem Lipińskim, Franzem Lisztem i innymi niemieckimi muzykami. Lata 1849–1850 to okres studiów uzupełniających braci Wieniawskich w konserwatorium paryskim.

W tym czasie zaczęli także występować razem – pierwsze wielkie tournée odbyli w Rosji i trwało ono aż dwa lata (do 1852). Bracia odwiedzili Moskwę, Odessę, Charków oraz szereg miast prowincjonalnych, w tym Warszawę i Wilno. W pierwszej połowie 1853 roku dali się słyszeć w Wiedniu, Krakowie i niemieckich miejscowościach uzdrowiskowych, a jesienią – w lipskim Gewandhausie. W tym czasie Henryk miał już w dorobku pierwsze kompozycje wirtuozowskie, które wykonywał w ramach swoich koncertów, obok klasyki muzyki skrzypcowej (Viotti, Bériot, Paganini, Ernst). Grywał wówczas także koncerty skrzypcowe Viottiego (nr XVII), Mendelssohna i Lipińskiego oraz własny Koncert fis-moll ukończony w 1853 roku.

Spotkania z Chopinem i Mickiewiczem

W okresie paryskich studiów Henryk Wieniawski poznał przebywających w tym czasie nad Sekwaną dwóch największych herosów polskiej kultury.

Fryderyka Chopina i Adama Mickiewicza. Spotkanie z będącym już u kresu życia Chopinem miało zabawny przebieg. Odbyło się w pierwszych dniach po przybyciu do Paryża. Matka, podczas spacerów odbywanych w oczekiwaniu na decyzję o przyjęciu syna na studia, zapoznawała go z wielkim miastem. Podczas jednego z takich spacerów spotkali Chopina, którego pani Regina znała z poprzednich pobytów w Paryżu. Nachyliła się do syna szepcząc, by przy powitaniu ładnie się zachował. Henryk jedną rączką zdjął grzecznie czapeczkę, w drugiej trzymał długi cukierek przed chwilą wyjęty z buzi. Odwrotnym jego końcem poczęstował Chopina.

Jednakże nie znamy niestety reakcji Wieniawskiego, tej nie przekazano, nigdzie nie odnotowano.

Spotkania z Mickiewiczem miały miejsce nieco później, w drugiej fazie studiów. Pani Regina przywiozła w 1846 roku do Paryża drugiego, o dwa lata młodszego syna Józefa, równie jak Henryk utalentowanego, tyle że w grze na fortepianie. Również i on podjął studia w konserwatorium. Matka pozostała z synami, roztoczyła nad nimi opiekę, stworzyła namiastkę domu rodzinnego. Jej najstarszy syn Julian wspomina: „Skromny salonik Matki gromadził przez lat kilka znakomitości z dziedziny muzyki i sztuki na tzw. „herbatki”, napój mało znany podówczas Francuzom. Uświetniał je nieraz bytnością swoją największy nasz wieszcz, Adam, lubiący namiętnie muzykę […]. Słyszałem nieraz z ust rozrzewnionej Matki, jak niezapomniany twórca „Dziadów” godzinami wsłuchiwał się w grę moich braci, a zwłaszcza w produkcje ich na tematy narodowe. Oparłszy ręce na kolanach i przepiękną swoją głowę ukrywszy w dłonie, nieraz ze zwilżonymi oczyma wypowiadał kilka wierszy z arcydzieł swoich, które mu pieśń swojska na pamięć przywodziła”.

=

Fantastyczna zupełnie, niezmiernie ciekawa jest filmografia dotycząca Henryka Wieniawskiego, jego twórczości, charakteru, talentu, jego życia, rodziny, przyjaźni …Warto się z nią zapoznać, jeszcze przed inauguracją tegorocznego 16. Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego.

Przytaczam kilka zaledwie tytułów, jako że dla mnie samej to wejście w filmografię dotyczącą Henryka Wieniawskiego, jego życia, a przede wszystkim imponującej, by nie powiedzieć wręcz – Wielkiej Twórczości Kompozytorskiej jest dużym zaskoczeniem.

Korzystajmy z tego, że mamy dostęp do tych dokumentalnych, ważnych muzycznie, historycznie zapisów:

Film dokumentalny pt.

„Legenda na strunach. Henryk Wieniawski i Międzynarodowe Konkursy Skrzypcowe jego imienia”, zrealizowanego przez PTV (Telewizję Poznań) na zlecenie Towarzystwa Muzycznego im. Henryka Wieniawskiego.

„Większy niż Paganini”? – Film dokumentalny (cz. 1. i 2.- 4.) o wybitnym polskim skrzypku i kompozytorze Henryku Wieniawskim (ur. 10.07.1835 r., zm. 31.03.1880 r.)Henryk Wieniawski – film dokumentalny (1991), scenariusz E. Grabkowski

„Henryk Wieniawski” – człowiek i dzieło”

60-minutowa biograficzna audycja edukacyjna.

Isabella and Henryk (English subtitles) | Episode 8, part 1

Henryk Wieniawski w Brukseli – film dokumentalny (2005)

Film dokumentalny „Henryk Wieniawski. Ostatni wirtuoz romantyzmu przedstawia sylwetkę wybitnego polskiego skrzypka, kompozytora i pedagoga.”

Grażyna Banaszkiewicz

– dziennikarz, reżyser –

Zdjęcia archiwalne

=

A oto Uczestnicy 16. Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu

1. Hana Chang, Japonia / Singapur / Stany Zjednoczone

2. Jane Hyeonjin Cho, Korea Południowa

3. Hawijch Anna Elia Elders, Niderlandy

4. Klara Gronet, Polska

5. Natsuki Gunji, Japonia

6. Xiang Han, Chiny

7. Yiyang Hou, Chiny

8. Meruert Karmenova, Kazachstan

9. Maya Alexandra Kasprzak, Japonia / Niemcy / Polska

10. Alexander Won-Ho Kim, Korea Południowa / Niemcy

11. Judyta Kluza-Sporniak, Polska

12. Paul Kropfitsch, Austria

13. Hao Li, Chiny

14. Robert Łaguniak, Polska

15. Hina Maeda, Japonia

16. Elias David Moncado, Niemcy

17 .Wojciech Niedziółka, Polska

18. Sueye Park, Korea Południowa

19. Tassilo Probst, Niemcy

20. Charlotte Spruit, Niderlandy

21. Karen Su, Stany Zjednoczone

22. Adam Suska, Polska

23. Sulamita Sara Ślubowska, Polska

24. Max Tan, Stany Zjednoczone

25. Belle Ting, Austria

26. Ayaka Uchio, Japonia

27.Shihan Wang, Chiny / Niemcy

28. Qingzhu Weng, Chiny

29. Maya Wichert, Japonia / Niemcy

30. Dayoon You, Korea Południowa

31. Takako Yumiba, Japonia

32. Eva Zavaro, Francja

33. Zhixin Zhang, Chiny

34. Barbara Ewa Żołnierczyk, Polska