Skala wartości w życiu społecznym i politycznym i zasady stosunków społecznych i politycznych.

Kazimierz Dąbrowski zauważa, iż panuje przekonanie, że obiektywna skala „funkcji uczuciowych i popędowych” jest niemożliwa do wypracowania. Dodaje jednak: „Nasze doświadczenia wykazują, ze taka skala może być wypracowana. Wypracowanie skali rozwoju inteligencji i psychomotoryki pozwala przypuszczać, ze wypracowanie skal poziomów rozwoju społecznego, a więc i politycznego, nie jest odleglejsze od skali poziomów funkcji uczuciowych i popędowych u jednostki, aniżeli ta ostatnia od skali poziomów inteligencji czy nawet psychomotoryki”¹. Polityka jest udziałem w kierowaniu społeczeństwem, jest umiejętnością teoretyczno-praktyczną, a nie tylko naukową, choć niektóre systemy polityczne i ustroje mają wypracowane podstawy naukowe. Chodzi o to, by zauważyć, że wspomniane funkcje uczuciowe i popędowe mogą stanowić punkt wyjścia dla stworzenia hierarchii wartości i celów w oparciu o zasady demokracji. Dla Autora podstawową sprawą jest opracowanie „obowiązującej wszystkich obiektywnej skali funkcji uczuciowych i popędowych, skali wartości, która stanowiłaby kryteria aktualnego postępowania każdej instytucji społecznej i politycznej, kryteria obowiązujących wzorów w polityce i dałaby podstawę stworzenia programu wychowania społecznego i politycznego”².

Zgodnie z teorią dezintegracji pozytywnej i koncepcją zdrowia psychicznego prof. Dąbrowski proponuje zasady i wskazania ogólne dla przestrzeni moralności w polityce. Wywodzi je z analizy kilku „przestrzeni” życia społecznego: rodziny, szkoły, zakładu pracy, instytucji religijnych i armii.

Zasady i wskazania są wg Autora korzystne dla wszystkich jednostek i grup w społeczeństwie i wydaje się, że będą uznane przez wspomniane grupy i jednostki i wysokim poziomie rozwoju funkcji uczuciowych i popędowych. Prof. Dąbrowski proponuje dwadzieścia dwie zasady ³, które można opisać w sześciu kategoriach.

Pierwsza z nich dotyczy relacji interpersonalnych i sugeruje by dawać drugiemu wolność realizowania dobra. Chodzi też o świadomość istnienia odrębności jednostek i grup, uznania że mogą pod względem wartości moralnej być na wyższym poziomie oraz kierować się normą altruizmu. Autor określa taką postawę i wpływ na innych jako „infekcja

pozytywna”, choć zdaje on sobie sprawę, że jej realizacja nie będzie jeszcze przez lata uznana za powszechną. Nie oznacza to jednak by nie wyznaczyć sobie ideału.

Druga podejmuje problem „pewnej ascezy i pewnego ubóstwa, które sam człowiek powinien sobie wybrać. To mu pozwoli na dobranie ludzi o dobrym podejściu i tworzeniu siły małych grup drogą doboru przez 'infekcję pozytywną’ i z właściwie pojętym zdrowiem psychicznym”⁴. Jest to punkt wyjścia do rozwoju dynamizmu i dobrego poziomu pracy w grupie.

Grupa trzecia dotyczy różnic w poziomach postaw społecznych, w których na czele hierarchii wartości pojawia się konieczność: medytacji, refleksji nad sensem życia i śmierci, zdolności przewidywania, co można streścić w słowach „skąd i dokąd idziemy”.

Czwarta grupa zasad i wskazań zachęca do eliminowania indywidualnego i grupowego egoizmu (także egoizmu narodowego) i odwagi przeciwstawiania się jemu, gdy wyrządza krzywdę innym jednostkom, grupom i narodom.

Grupę piątą można określić jako filozofię dnia codziennego. Chodzi o to, by nie zapominać w codziennej rzeczywistości o hierarchii wartości (wykonywanie zadań od niższych do wyższych i odwrotnie (tak by móc pracować nad rozwojem osobistym, społecznym i politycznym).

Ostatnia – szósta kategoria zasad jest jedną z ważniejszych „zasad teoretycznych i praktycznych teorii dezintegracji pozytywnej”⁵. Prof. Dąbrowski powraca tutaj do określenia psychonerwic i jednostek „pozytywnie nieprzystosowanych” sugerując, że można w nich odkryć największe wartości indywidualne, społeczne, a nawet polityczne: „Nie ustosunkowuj się negatywnie do ludzi, którzy cierpią na psychonerwice lub przebyte objawy psychotyczne. Nie wahaj się obdarzać ich zaufaniem i szacunkiem. Do takich należeli najlepsi prezydenci Stanów Zjednoczonych, jak Lincoln czy J.F. Kennedy”⁶.

Podsumowanie

Niniejsze rozważania nie wyczerpują tak wszechstronnego i interdyscyplinarnego dorobku profesora Kazimierza Dąbrowskiego. Jest to raczej próba wskazania na oryginalność podejmowanej problematyki moralności w polityce. Teoria dezintegracji pozytywnej wydaje się być bardzo otwartą na różne prądy myślowe, a zarazem mieści się w kanonach rozważań stricte naukowych. Jak wspomniałem na początku – nie sposób nie odczuć wysokiego poziomu rozwoju osobistego Autora „Moralności w polityce”. Książka ta

nie tylko dotyczy sfery czysto teoretycznej, ale daje konkretne wskazówki i ukazuje metody w życiu społecznym, politycznym i w organizacjach międzynarodowych.

W czasach pomieszania i zagubienia wartości, głos prof. Dąbrowskiego zachęca do pogłębionej refleksji nad sobą w kontekście życia społecznego i politycznego. Tę zachętę można by „opisać” słowami Axela Munthe: „Ludzie dzisiejsi marnują zbyt wiele czasu na wysłuchiwanie słów i myśli innych. Lepiej by czynili słuchając więcej w spokoju i skupieniu własnych myśli. Wiedzę możemy przejmować od innych, lecz mądrości musimy nauczyć się sami. Źródło jej bierze początek w nas samych, z milczącej głębi naszych samotnych rozmyślań i marzeń”⁷.

Paweł Łukasz Nowakowski

Część pierwsza:

{#host_url#}/pl/aktualnosci_i_nie_tylko/aksjologia_w_polityce_inspiracje.html